Şubat 01, 2006

"Monkey Business"

Maymunlarla ilgili ilginç bulduğum iki haberi sizlerle paylaşmak istedim:

1. Erkek ve Dişi Maymunların Oyuncak Tercihleri

Texas A&M Üniversitesi psikologlarından Gerianne Alexander, et. al. erkek ve dişi maymunların da, tıpkı erkek ve kız çocukları gibi farklı oyuncaklarla oynamayı tercih ettiklerini keşfetmiş:

Araştırmacılar 44 erkek ve 44 dişi maymunun önüne çeşitli oyuncaklar koydular ve maymunların her bir oyuncakla ilgilendikleri süreyi kaydettiler.

Bazı erkek maymunlar, tıpkı erkek çocukları gibi oyuncak araba ile oynadı. Dişi maymunlar ise yine kız çocukları gibi oyuncak bebeklere yoğun ilgi gösterdi (bkz. soldaki resim). Erkek maymunlar çeşitli oyuncaklar arasından topu tercih ederken dişi maymunlar pişirme kaplarına ilgi gösterdi. Her iki cinsiyet de resim kitapları veya oyuncak köpek gibi nötr nesneler ile eşit miktarda ilgilendi.
Alexander ayrıca her iki türün (insan ve maymun) dişilerinin oyuncak bebekleri tercih ettiğini, çünkü evrimin onları bebekleri koruyacak şekilde programladığını belirtmiş. Erkekler ise fırlatma ve hareket ettirme içeren oyuncaklar ile ilgilenecek şekilde programlanmış, çünkü bunlar avlanma ve eş bulma için yararlı beceriler.

Bugüne kadar çocukların oyuncak tercihinin öğrenilen, kültürel birşey olduğunu düşünürdüm. Yani örneğin bir kız çocuğuna bebek yerine araba verirsen arabayla oynar diye biliyordum, hatta böyle bir arkadaşım bile var. Yukarıdaki evrimsel argümanlar oldukça mantıklı, ancak yine de bu araştırma ile ilgili aklıma yatmayan şeyler var. Örneğin dişi maymunların oyuncak bebeklerle ilgilenmesi; sonuçta bunlar maymun değil insan şeklinde bebekler, bir ihtimal bebeklerle ilgilenmemelerini beklerdim.

Öte yandan hemen tüm memelilerde bir çeşit "bebek" algısı olduğunu da biliyorum. Bu herhangi bir yerde okuduğum birşey değil, tamamen kendi gözlemlerime dayanan bir hipotez. Belki sizin de dikkatinizi çekmiştir: Hayvanlar istisnai durumlar dışında ne yaparsa yapsın çocuklara ve bebeklere zarar vermez. 2 yaşındaki çocuk kediyi mıncıklar, kedi ise onu tırmalamaz veya ısırmaz, sadece kalkıp başka yere gider. Hayvan onun çocuk olduğunu bilir.

Dolayısıyla dişi maymunun davranışının altında bu tür bir algı yatıyor olabilir. Zaten muhtemelen bu konu (memelilerde bebek/çocuk algısı) araştırılmıştır ve bir yerlerde yayınlanmıştır.

İkinci eleştiri noktam dişi maymunların pişirme kaplarına olan ilgisi. Maymun hayatında ne mutfak görmüş, ne yemek pişirmiş, bi kere onun yemek kabı olduğunu nereden biliyor? Tamam diyelim ki biliyor, o kapla yemek mi pişirecek? Asla yapmayacağı bir davranış için gerekli olan bir araç dişi maymunu neden ilgilendirsin??? İşte bu "gözlem" bence araştırmanın inandırıcılığını azaltıyor. Umarım bu projenin amacı kadınlara:

"Kadının yeri evidir, görevi ise yemek pişirip çocuk doğurmaktır (ve bakmak). Ayrıca erkekler genetik olarak topları ve arabaları sever, yani erkeğiniz futbol maçı veya F1 yarışları seyrederken dır dır etmeyiniz, sonuçta bu evrimsel bir içgüdü biz ne yapalım?"

mesajı vermek değildir.

Projenin bulguları "Journal of Evolution and Human Behavior" dergisinde yayınlanmış.

[Burada | Kaynak: Neatorama]


2. Maymun Topluluğunda Asayişi Maymun Polisler Sağlıyor

Nature dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, domuzkuyruklu makak* toplumunda, baskın erkekler bir tür polislik görevi üstlenerek toplum düzenini sağlıyor. "Polis" maymun topluluk içinde "devriye geziyor" ve sürtüşmeleri tırmanmasına izin vermeden durduruyor.

Santa Fe enstitüsünden (New Mexico, ABD) Jessica Flack, et. al. , polis maymunların eksikliğinde maymun toplumunda ne tür değişiklikler ortaya çıkacağını gözlemlemek için 84 makaktan oluşan bir topluluğun içinden baskın karakterli dört erkek maymunu geçici olarak ayırdı.

Baskın erkeklerin ayrılmasının hemen ardından maymun topluluğunda bölnmeler başladı, alt gruplar oluştu. Topluca yapılan faaliyetler kaybolmaya başladı. Barışı sağlayacak bir 'otorite' bulunmadığı için topluluk içi şiddet had safhaya ulaştı.

[Kaynak: New Scientist]

Nature, cilt 439, s 426
* "pigtailed macaq" (Macaca nemestrina)

0 yorum yapılmış: