Türkçe'deki Yabancı Kelimeler

Biliyorsunuz Türkçemizde çok fazla yabancı kökenli kelime var. Yabancı dil, diline de bağlı olarak genellikle havalı ve/veya farklı bulunduğu için özellikle marka/dükkan isimlerinde kullanılıyor, kabul, zaten bu sadece Türkiye'ye has bir durum da değil (tabii durumu onayladığım sonucu çıkmasın buradan.) Bir miktar yabancı kelime dilimize girecek, eyvallah. Ama öyle kelimeler var ki, bunların gayet güzel, gündelik kullanıma uygun karşılıkları var, ama yine de sıklıkla yabancı karşılıklarını kullanıyoruz. Özellikle yerli TV kanallarının bu konuda çok duyarsız olduklarını düşünüyorum.

İlle de kullandığımız tüm kelimeler Türkçe kökenli olsun diye kasan biri değilim ben. En klişe örneği vereyim, oturgaçlıgötürgeç, böyle saçmalıklara elbette tamamen karşıyım. Hatta böyle acayip şeyler türetileceğine Türkçe karşılığı olmayan kavramlar için Türkçe'nin fonetiğine uygun kökler uydurulabileceğini düşünüyorum. Bir de şöyle genel bir kural öneriyorum: Eğer bir kavram için dilde iki yabancı kelime varsa bunlardan yeni olanı atılmalı. Yani örneğin Stil ve Tarz kelimelerini düşünelim. Stil Fransızca kökenli, Tarz ise Arapça. Tarz kelimesi ile geçmişimiz daha eski olduğu için bence stil atılmalı, tarz kalmalı.

Güzel dilimize sahip çıkalım...demiyorum (çıkmayalım hiç demiyorum :). Bu yapalım-edelimlerden hiçbir zaman haz etmedim. Ortada bazı basit gerçekler var sadece, onu anlatmak istiyorum. Biliyorsunuz Azerbaycan halkı da Türk ve dillerimiz birbirine oldukça yakın. Azeri Türkçesini duyma/okuma imkanı bulmuş olanlarınız farketmiş olabilir, bu dilde çok fazla yabancı kelime var; yani Türkiye Türkçesinden daha fazla. İlk aklıma gelen kelime Devlet için kullandıkları Republika. Sonra mesela Planet var, gezegen için. Örnekler rahatlıkla çoğaltılabilir. Bu durumu farketmenin benim üzerindeki etkisi Atatürk devrimlerinin dilimizi arılaştırmaktaki başarısını kafama dank ettirmek, sonucunda da Türkiye Türkçesi ve devrim tarihimiz ile gurur duymak olmuştu¹. Diyeceğim bundan ibarettir.

Son olarak yazılan yazının havalı olması ile ilgili bir not düşmek istiyorum. Tamam yabancı kökenli kelimeler kullanınca insanın yazısı daha bir havalı oluyor ama ben mümkün olduğunca Türkçe kökenli kelimeler kullanılarak arı tertemiz yazılmış metinlerin de gayet havalı olduğunu düşünüyorum, çünkü bu metinler, en azından kullanılan kelimeler bazında, üzerinde kafa yorulmuş, profesyonel metinler olarak ortaya çıkıyorlar. Belki bu yaklaşım size tuhaf gelmiştir ama ben samimi olarak böyle hissediyorum bu tür metinler gördüğümde.

Zaten öyle yabancı kelimeler var ki bunları resmi bir metinde kullanmak mümkün değil, yazamıyorsunuz çünkü, aşağıdaki listede bu tür kelimelerin bazılarını doğrudan İngilizce okunuşları ile verdim (elbette biraz da dalga geçmek için. :)

Aşağıdaki liste ODTÜ Türkçe Topluluğu tarafından hazırlanmış. Orijinal listedeki bazı Türkçe karşılıkları beğenmediğim veya gündelik hayatta uygulanabilir bulmadığım için çıkardım. Öte yandan kendim listeye birkaç kelime ekledim.

Belki zamanla başka kelimeler yakaladıkça listeyi güncellerim. O yüzden etiket koyalım:
Son değişiklik: 05.04.2007, 10:54

sağlıcakla,

Yabancı Kökenli	Türkçe Karşılık
CV	Özgeçmiş, ÖG
Link	Bağlantı
Center	Merkez
Data	Veri
Prezentasyon	Sunum
Download etmek	İndirmek
İzolasyon	Yalıtım
Konsensus	Uzlaşma
İllegal	Yasadışı
Departman	Bölüm
Revize etmek	Yenilemek
Global	Küresel
Seküriti	Güvenlik
Sempatik	Canayakın
Solüsyon	Çözelti
Partikül	Parçacık
Konsantrasyon (kimya)	Derişim
Radyasyon	Işınım
Dominant	Baskın
Enformatik	Bilişim
Ego	Benlik
Softveyr	Yazılım
Hardveyr	Donanım
Versiyon	Sürüm
Elastik	Esnek
Ekstra	Fazladan
Seyv etmek	Kaydetmek
Printaut	Çıktı
Printır	Yazıcı
Döküman	Belge
Text	Metin
Anons etmek	Duyurmak
Objektif	Nesnel
E-mail	E-posta, ileti
Deklare etmek	Bildirmek
Deklarasyon	Bildiri
Mantalite	Anlayış
Dizayn	Tasarım
Kriter	Ölçüt
Empoze etmek	Dayatmak
Proses	Süreç
Sensör	Algılayıcı
Fonksiyonel	İşlevsel
Monoton	Tekdüze
Direkt	Doğrudan
Rasyonel	Akılcı
Orijinal	Özgün
Edvayzır	Danışman
Start almak	Başlamak
Fiidbek	Geri bildirim
Konsept	Kavram, içerik
Epruv	Onay
Prestij	İtibar, saygınlık
Absürt	Saçma, abes
Mediko	Sağlık merkezi
Kampüs	Yerleşke
Wörkşop	Çalıştay
Laptop	Dizüstü
Teori	Kuram
Pozisyon	Konum
Orijin	Köken

¹ Elbette Azerbaycan Türkçesinin Türkiye Türkçesi kadar arı olmasını bekleyemeyiz, çünkü Azerbaycan bağımsız bir devlet haline 1991 yılında geldi.