Günlük - VIII

İrmik ve Bulgur tam olarak nedir?

İrmik kırılmış buğdaymış. İrmik için bilinen en sert buğday çeşidi olan Durum buğdayı kullanılıyormuş. Buğday kırılıp kabuk ve kök kısımları ayrıldığında kalan besin yüklü kısım parçacıkları irmikmiş. Makarna da irmikten üretiliyormuş. [>]

Bulgur ise belki de irmikten biraz daha ilginç; aslında ben bulguru öğütülmüş buğday sanıyordum ama değilmiş.

Bulgur üretmek için önce buğday ıslatılırmış. Bu aşamada suyun buğdayın içine adamakılı işleyip, buradaki nişastayı ıslatması gerekiyor. Bunun ardından buğday bir iki saat kaynatılırmış. Kaynatma esnasında buğdayın içindeki beyaz nişastalı kısım tamamen jelatinleşip bulgurun o bildiğiniz şeffaf dokusunu kazanıyormuş. Kaynatma işlemi nedeniyle besin değerinde azalma olmaması için kazanda su kalmamasına dikkat edilirmiş (yani pilav yapar gibi kaynatılırmış). Bunun ardından kaynatılmış buğdaylar örneğin güneşe serilerek kurutulurmuş. Kuruduktan sonra kabuğu soyulur, ardından da kırılırmış ve böylece ortaya bulgur çıkarmış. Bulgur Türk, Orta Doğu, Akdeniz ve Hint mutfaklarında tüketilirmiş ve mesela pirinçten daha besleyiciymiş. [1][2]

Vücudumuzdaki Moleküler Makine: ATP Synthase [>]

ATP Sintaz bir enzim, yani bir tepkimeyi hızlandıran bir molekül. İşte tepkime de bu:

ADP + P_i → ATP

ATP molekülü vücudumuzda kullanılan birincil enerji depolama biçimi. Vücudumuz enerji gerektiren bir iş yapacağı zaman ATP'yi parçalayarak ADP ve inorganik fosfata (Pi) ayırıyor ve bu esnada açığa çıkan enerjiyi kullanıyor. Elde bir miktar serbest enerji olduğunda da ADP ve fosfat gerisin geriye birleştirilerek bu enerji sonra kullanılabilecek bir biçime dönüştürülebiliyor. İşte ATP sintaz'ın yaptığı iş de bu, yani ortamdaki enerjiyi kullanarak ADP ve fosfat moleküllerini birleştirerek ATP üretmek.

Şekil: ATP Sintaz. Şekilde proton akışı
aşağıdan yukarıya doğru gerçekleşiyor.

Enzimin şaşırtıcılığı şurada: Enzim tıpkı bir değirmen gibi çalışıyor. Bu dev molekül Mitokondri'de, iki ortamı birbirinden ayıran bir zarın tam üzerinde bulunuyor. Ortamların birinde oksijenli solunum süreçleri sonucu buraya pompalanmış fazladan protonlar bulunuyor ve bu protonlar geldikleri ortama geri dönmek istiyor. Protonlar, dönüş yolculuklarını ATP sintazın içinden geçerek yapıyorlar, ve bu akış esnasında dev protein tıpkı bir değirmen gibi dönüyor.

Molekülün dış bölümlerinde ADP ve Pi'lerin yapışabileceği bölgeler bulunuyor (toplam üç çift için). Molekülün ortasındaki motorlardaki krank'a benzeyen yapı dönüşle birlikte bu bölgelerin tıpkı ceviz kıracağı gibi kapanıp, ATP sentezlemesi, sonra geri açılıp üretilen ATP'nin ortama salınması, sonrada yeni ADP-Pi çiftinin alınması döngüsünü düzenliyor. ATP sintaz bir turda 3 ATP sentezleyebiliyor.

ATP sintaz hakkında birkaç ilginç bilgi:

• Bu moleküler makinenin bir özelliği de çalışma döngüsünün geri çevrilebilir olması, yani makine ATP fazlalığı durumunda ATP'leri parçalayarak iki ortam arasında bir proton pompası işlevi görebiliyor.
• Mitokondri ATP sintazı es geçerek, yani iki ortamı ayıran zarda kısa devre yaparak protonların serbestçe akmasına izin verebiliyormuş. Burada akan protonların enerjisi doğrudan ısı enerjisine dönüşüyormuş ve vücudumuz bunu bir ısı üretme mekanizması olarak kullanıyormuş.
  

ATP sintaz hakkında resim ve animasyonlar için örneğin buraya bir göz atabilirsiniz.

Kısa kısa..

• (Bunu ben niye daha önce düşünemedim dedirten) çevreye duyarlı bir klozet tasarımı [>]
• En güzel 10 bilgisayar [>] (unutmayın ki güzellik bakanın gözündedir)
• Dünyanın en uzun süredir yanan ampulü, yüzyıllık ışık [>]
• Uncyclopedia'daki Tarkovsky sayfası [>]
• Uzaylılarla haberleşmenin de bilimi varmış [>]
• Protein folding [>]
• Kaşar peyniri [>]
• Anaerkil toplum [>]
• Büyükanne Moses [>]
• Dans salgını [>]
• Haşhaşinler [>]
• Numbers station [>]
• Holocaust hoax [>]
• Balina kusmuğu [>]
• Korsan film jargonu hakkında bilgi [>]
• Mitokondrial DNA'nızı neden sadece annenizden aldığınızı hiç merak ettiniz mi? Ben etmemiştim ama başka bir şeyi merak ederken öğrendim sebebini. Belki biliyorsunuzdur, mitokondrinin DNA'sı hücre çekirdeğinde değil, kendi üzerinde bulunuyor. Bir spermin yumurta hücresi ile birleşmesi esnasında spermin hücre çekirdeği dışındaki kısmı yumurta içine alınmıyormuş. Bu sebeple de erkeğin mDNA bilgisi hiçbir zaman çocuğuna iletilemiyor, çocuk doğrudan annesinin mDNA'sını taşıyormuş.